Kouvatten bestaat niet

 

Elke winter doen ze zich weer voor: welles-/nietesdiscussies over het al dan niet ziek worden door kou. ‘Pas op, straks vat je nog kou!’, waarschuwt met name de vorige generatie, die het als een besmettelijk virus overbrengt op de volgende. Ook in de nazomer, wanneer Robine en Tristan zonder jas buiten in het zonnetje spelen, is het ge-‘isdatniettekoudvoorzezozonderjas’ vanuit mijn omgeving een vast ritueel geworden. Goed bedoeld, maar helemaal niet nodig.

Wanneer ze het koud hebben, trekken ze vanzelf wel hun jas aan. Als ik zeg dat je daar niet ziek van wordt, zitten ze me hoofdschuddend en ongelovig aan te staren – alsof ik iets uit mijn duim zuig.

Wíllen deze mensen soms niet beter weten? Ooit was ik met Robine naar het verantwoorde, leerzame kinderprogramma Dora aan het kijken. In dat verhaal was de oma van Dora ziek. Ze heeft…jawel…‘kougevat’ zo meldde Dora. Ook in reclames zien we het gebeuren: iemand fietst in de regen naar huis en komt prompt niezend binnenlopen. Kijk, zo zúllen we ook nooit beter weten.

Oorzaak

Het verbaast me, dat men in deze moderne tijd, met al die informatie die ons om de oren vliegt, nog altijd hardnekkig blijft denken dat je beter niet met natte haren buiten kunt lopen en beter geen natte sokken kunt dragen. Dat je de deur dicht moet doen vanwege de tocht, niet op een koude grond moet gaan zitten en niet met blote voeten door het huis moet lopen, allemaal vanuit de gedachte dat je er ziek van wordt. Maar je krijgt helemaal geen longontsteking van kou, een koude grond is geen oorzaak van blaasontsteking, en regen, natte haren of sokken zijn niet de oorzaak van een hoestbui, (Mexicaanse) griep of verkoudheid. Maar wat is de oorzaak dan wel? Nou, wat dacht je van: bacteriën en virussen? Zij zijn de oorzaak en niets anders dan dat.

Waarom we dan toch in de winter vaker rochelen en de één na de ander zich afmeldt? Heel simpel. In de winter zitten we vaker binnen. En meer bij elkaar, zodat besmetting eerder op de loer ligt. Denk aan treinen en bussen die voller zitten vanwege het slechte weer en de kerstborrels/Sinterklaasvieringen/andere feestjes in december. Daarbij doet iedereen zijn ramen pótdicht, want jawel, daar gaan we weer: ‘Pas op de tocht, anders vat je nog kou!’ Zelfs met warm weer, wanneer er een onschuldig lente- of zomerbriesje naar binnen wappert, klappen sommige mensen schichtig hun deuren en ramen dicht. Ja, zó maak je het deze ziektekiemen wel heel erg comfortabel; zo werken we het zélf in de hand.

Ongezond

Ik weet nog dat ik op een verjaardag de ramen wilde openzetten omdat het er blauw stond van de sigarettenrook. ‘Nee! Niet doen!’ schetterde iemand licht paniekerig, ‘want mijn dochter is al zo vaak ziek!’ Joh, je meent het?, dacht ik bij mezelf. Als je denkt dat frisse lucht in huis ongezonder is voor een kind dan een hok tjokvol mensen, omgeven met nicotinewalm, tja…
Slechte ventilatie is er meestal juist de oorzaak van dat we ziek worden. Het is een bekend euvel bij veel kinderdagverblijven, speelzalen en scholen. Conclusie: tocht is góed! Het zorgt voor frisse lucht! Laat de wind door je haren wapperen! Maak een boswandeling! Júist in de winter! Zonde van de warmte? Nee joh, integendeel: het scheelt zelfs in je portemonnee – een potdicht en dus vochtig huis opwarmen kost méér energie, en dus geld, dan wanneer je de ramen op een kier zet en de roosters open laat.

En denk na: heeft een sjaal of muts ons ooit weten te beschermen tegen een snotneus? De eerste de beste die een sjaal of muts tegen virussen uitvindt hoeft daarna nooit meer te werken. En hoe verklaar je een snotneus of keelontsteking in de zomer? Dat heeft niets met temperatuurschommelingen te maken. Het gegeven dat we in de zomer minder vaak verkouden zijn komt omdat we dán alle ramen en deuren open hebben staan en we vaker buiten zijn. Gevolg is dat er minder vaak besmetting plaatsvindt. Het effect van een continue stroom van frisse, schone lucht wordt nog altijd onderschat. En wist je dat verkoudheid mínder vaak voorkomt in koudere landen?

De échte ziekteverwekkers en/of weerstandverlagers zijn – naast de deuren en ramen vreesachtig dichthouden – vooral: niet je handen wassen na een toiletbezoek, etenswaren bewaren tot ze bijna weglopen, elkaar de handen schudden, blind zijn voor de met etensresten behangen keukenkastjes, vieze toiletten, smerige magnetrons, kleverige deurklinken, te weinig slapen, te weinig vitaminen, elkaar zoenen, kuchen en niezen in iemands gezicht, denken dat overgebleven barbecuevlees wel weer terug kan in de koelkast en/of gesmolten ijs wel weer opnieuw in de vriezer. Er wordt veelal (onterecht) gedacht dat buikpijn een griepje is veroorzaakt door kou – we staan er niet bij stil dat bedorven voedsel dan wel een ongezonde, stressvolle levensstijl ook wel eens de oorzaak zou kunnen zijn…

Wetenschap

In een bekende wetenschappelijke proef werden Amerikaanse rekruten de vrieskou ingestuurd – de helft van hen warm ingepakt, de anderen met niet veel meer dan een T-shirt aan. Ze bleven allemaal even lang in de kou en deden dezelfde exercities. In de laatste groep werden niet meer soldaten verkouden dan in de andere. (Bron: www.misvattingen.nl)

Wetenschappers zeggen dat de rol van een koude wind of een onverwachte tocht vaak erg wordt overdreven. Wind, of het nu een frisse najaarsstorm of een zwoel zomerbriesje is, heeft geen virus bij zich. En als er al virusdeeltjes in een windvlaag zouden zitten, is de kans dat iemand daarmee wordt besmet heel erg klein. Ook niet door tocht, de wind die ontstaat als er bijvoorbeeld twee ramen tegen elkaar open staan. Of als buiten tussen gebouwen een ruimte is, zoals onderdoorgangen, passages en viaducten, dat een gure, harde wind veroorzaakt. (Bron: scholieren.com)

Indirect heeft kou wél invloed; het koud hebben, kost energie en dát gaat (tijdelijk!) ten koste van de weerstand. Dus als er dán een virus in de buurt is, slaat deze gemakkelijker toe. Maar dan nog: of je nu wel of geen slechte weerstand hebt, zolang ziekmakende bacteriën en virussen zich stil houden ofwel niet in de buurt zijn, word je gewoon niet ziek. Dus wees gerust: plotselinge afkoeling of nattigheid heeft niets met verkoudheid te maken. Het is een misvatting, die stamt uit het jaar kruik.
Zullen we nu stoppen met het verspreiden van dit halsstarrige misvattingsvirus dat nog altijd het hele volk besmet?

© Yvonne van der Wal

Dit blog is eerder gepubliceerd op Tumblr
FACEBOOK