Hyperouders

Het alleen laten van kinderen onder de twaalf jaar moet strafbaar worden, vinden de Britten. Dit nadat een moeder haar zesjarige drie kwartier alleen thuis had gelaten, en een waarschuwing kreeg van de politie. Goed, nu vind ik zes jaar eveneens ietwat aan de jonge kant. Maar toen ik dit bericht las schrok ik vooral van de inhoud. Is strafbaar stellen niet wat overtrokken? Is drie kwartier alleen laten nou echt zo misdadig?

Een elfjarige die sporadisch een uurtje alleen thuis is omdat zijn moeder even boodschappen doet, lijkt me toch van een heel ander kaliber dan bijvoorbeeld een zevenjarig kind dat continueel aan zijn lot wordt overgelaten omdat paps en mams zich uren amuseren in de kroeg. Bovendien is de ene zevenjarige de andere niet, en vrijwel iedereen weet onderhand wel dat je baby’s nooit alleen (in de auto) moet laten. Maar de gemiddelde elfjarige moet overdag toch best een uurtje alleen gelaten kunnen worden?

‘Nee!’ roept 27% van de ouders uit een poll van De Telegraaf. Zij vinden het een prima idee om dit strafbaar te stellen. Want het zal je maar gebeuren dat dan juist net je huis afbrandt of dat je onuitgenodigd bezoek ontvangt. ‘Ja!’ vindt 33%. Zij vinden dit betutteling en stellen net als ik dat het niet zo zwart/wit is. En dan is er nog een flink deel – 40% – dat vindt dat een dergelijke straf alleen voor kinderen jonger dan zes jaar moet gelden.

Ook op Facebook ontstond er een discussie. Het aantal mensen dat het met deze stelling eens is, vind ik opvallend hoog. Er was zelfs iemand die van mening is dat dit wel naar veertien jaar opgeschroefd mag worden. Zijn we echt zo doorgeschoten? Het gros van de twaalfjarigen fietst kilometers door de polder zelfstandig naar school. En dan zou het ronduit gevaarlijk en daarmee strafbaar moeten zijn als ze even alleen thuis zijn? Onze baby’s mogen al niet eens meer mee de supermarkt in wanneer we een fles wijn willen kopen. Alcohol verkopen aan kinderen onder de zestien is immers niet toegestaan. Dat jij veertig bent, daar heeft de verkoper geen boodschap aan – dat is nu eenmaal de wet. Alsof we ter plekke alcohol in hun flesjes zouden gieten. Ook als je je tienjarige dochter bij je hebt kun je het wel vergeten. Foei, gauw terug die fles rosé! Dus wat moet je dan? Uitsluitend wijn kopen als je je kroost thuis laat. Maar dus niet zonder toezicht, want anders zou pardoes Oom Agent voor je deur kunnen staan. Met recht maakt drank meer kapot dan je lief is.

Ik vraag me af of de voorstanders hun achtjarige hummeltjes wel eens alleen buiten laten spelen; iets wat volkomen normaal is. Buiten spelen is gezond en wijzelf deden dit vroeger de godganse dag. Maar oeh, dan stel je je kinderen toch ook bewust bloot aan gevaren: auto’s die je spruiten omver kunnen rijden, kindermisbruikers die je kroost mee kunnen lokken en klimrekken waar je kleuters vanaf kunnen vallen. 

Ouders die uit irrationele angst voor ziekte niet willen dat hun kind ooit in de zandbak speelt; ouders die het bedhekje voor de zekerheid laten zitten terwijl hun zoon inmiddels tien kaarsjes heeft uitgeblazen; ouders die op hoge poten verhaal komen halen als hun peuter ruzie heeft gehad op het kinderdagverblijf; ouders die elke dag naast hun dertienjarige zoon meefietsen naar school terwijl deze praktisch om de hoek zit; ouders die hun driejarige peuter niet naar een peuterspeelzaal sturen uit angst dat die van een 20 centimeter hoog bankje valt. Allemaal hartelijk bedoeld. Maar misschien ook wel een beetje ongezond. Zoiets als je nakomeling maar geen zwemlessen laten volgen, omdat je bang bent dat hij verdrinkt. De kans dat je kind ooit verdrinkt wordt alleen maar groter wanneer het nooit (of te laat) leert zwemmen.

Misschien moeten we gewoon eens wat minder hypernerveus doen. Het is verantwoord om tafelhoekjes te plakken, om traphekjes te monteren, een autostoeltje te gebruiken en je medicijnen hoog op te bergen. Je kleintje beschermen tegen allerhande reële gevaren is goed en bovenal goedbedoeld, maar er bestaat ook nog zoiets als overbescherming. Opvoeden is loslaten, is mijn motto. Er komt een moment waarop je dat hekje beter de deur uit kunt doen. Een moment waarop we onze kinderen zouden moeten leren met risico’s om te gaan en ze daarin te begeleiden, in plaats van deze te mijden.

Kwetsbaarheid ontwijken máákt juist kwetsbaar. Volgens ontwikkelingspsycholoog Steven Pont kan het overbeschermen van kinderen nadelige effecten hebben. Je kind te veel willen behoeden voor tegenslagen, werkt soms zelfs averechts. ‘Kinderen kunnen over het paard getild raken en denken dat ze heel bijzonder zijn, omdat er door ouders altijd zo veel om hen heen wordt georganiseerd’, zegt Pont. ‘Maar kinderen kunnen ook faalangstig worden omdat ze het gevoel krijgen dat ze niet worden vertrouwd. We zien beide reacties toenemen de laatste jaren.’

De overbescherming begint al van jongs af aan en neemt volgens Pont steeds gekkere vormen aan. ‘Er zijn tegenwoordig zelfs kniebeschermers voor baby’s, zodat de baby de knieën niet bezeert bij het kruipen. Maar het is juist goed te ervaren dat het pijnlijk is om over een drempel te schuiven, want dan zal de baby leren dat het zijn been een beetje op moet tillen.’

Zo is het (zie Loslaten). Opvoeden op basis van angst is creëren waar je bang voor bent. We zien de wereld vooral als een plek waartegen we onze kinderen moeten beschermen. Maar betrokkenheid kan doorslaan naar controlezucht en daarmee doen we onze kinderen juist tekort. Als Jantje uit een klimrek valt dan doet dat even zeer, maar dan zal Jantje de volgende keer beter opletten. Kinderen die geen schaafwonden hebben opgelopen, noch op hun lijf, noch op hun ziel, lopen het risico een verstoord zelfbeeld te krijgen. Hun ouders hebben hen immers niet begeleid in de moeilijkheden van het leven, maar hebben zich vooral gefocust op het vermijden ervan. ‘Hyperouders redden hun kind nog voordat het in de problemen is. En dat is precies het probleem’, betoogt Pont.

Een moeder vervolgen omdat zij haar elfjarige even zelfstandig leert te zijn, lijkt me dan ook volstrekt misplaatst. Zolang ze haar kind leert niet de deur open te doen, een telefoonnummer achterlaat, regelmatig belt en niet in de kroeg hangt, is er in mijn ogen niets mis met het even alleen laten. En voor de goede orde: De kans op brand in huis is 0,06%. De kans dat dit precies gebeurt in dat ene uurtje dat je boodschappen doet is nog kleiner. Ter vergelijking: de kans dat je dochter misbruikt wordt is 31%, bij jongens is dat 9%. De kans dat je kind voor zijn vijftiende overlijdt is 0,135%. De één- tot vijfjarigen lopen hierbij twee keer zoveel risico als de leeftijdsgroep vijf t/m tien. Het zijn juist de twaalfplussers die hierin het grootste risico lopen.

Een wet die bepaalt dat kinderen ouder dan twaalf moeten zijn om even alleen thuis te mogen blijven vind ik dan ook niet alleen betuttelend alsook een vorm van nodeloze overbescherming, met alle gevolgen van dien. Door niet overal de controle over te nemen, krijgen onze lievelingen meer controle over zichzelf. Door hen bijtijds en stap voor stap los te laten, geven we hen vertrouwen; in hen, maar vooral in onszelf. Maar dan moeten die stappen wel genomen worden. Want een tsunami aan regels en protocollen – van zowel de overheid als de ouders – maakt meer kapot dan je lief is.